İnşaat sahaları, her gün yeni bir şeylerin yükseldiği, dinamik ve sürekli değişen alanlardır. Bir fikrin, bir çizimin gerçeğe dönüştüğü bu yerler, aynı zamanda pek çok riski de içinde barındırır. Şantiye sahasında güvenliği sağlamak, bir dizi kuralı uygulamaktan çok daha fazlasıdır. Bu, bir kültür meselesidir ve projenin en başından en sonuna dek her an canlı tutulması gereken bir bilinçtir. Her bir çalışanın akşam evine sağ salim dönebilmesi, bu kültürün en temel hedefidir.
Güvenlik Neden Her Şeyden Önce Gelir?
Bir inşaat projesinin başarısı yalnızca binanın estetiği veya sağlamlığı ile ölçülmez. Proje sürecinde yaşanan her bir kaza, bu başarıya gölge düşürür. İnsan hayatı her türlü maliyetin ve takvimin üzerindedir. İş kazaları, sadece çalışanlar için değil, aileleri, işverenler ve projenin geleceği için de yıkıcı sonuçlar doğurabilir. Bu sebeple şantiye güvenliği, bir lüks değil, mutlak bir zorunluluktur. Türkiye’de 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, bu zorunluluğun yasal çerçevesini çizer ve tüm paydaşlara ciddi sorumluluklar yükler.
Risklerin Tespiti ve Değerlendirmesi
Her şantiye kendine özgü dinamiklere sahiptir. Bir villa projesi ile bir yüksek katlı konut projesinin riskleri aynı olmaz. Bu yüzden, işe başlamadan önce kapsamlı bir risk analizi yapmak atılacak ilk adımdır.
Tehlikeleri nasıl belirleriz?
Risk değerlendirmesi, sahadaki potansiyel tehlikelerin bir listesini çıkarmakla başlar. Bu süreçte şu sorulara yanıt aranır:
- Hangi işler yüksekte yapılacak?
- Sahada hangi tür iş makineleri çalışacak?
- Kazı yapılacak alanların derinliği ve zeminin yapısı nedir?
- Elektrik hatları nereden geçiyor?
- Hangi kimyasallar kullanılacak?
- Acil durumlar için kaçış yolları uygun mu?
Bu sorular, olası tehlikeleri somut hale getirir. Tehlikeler belirlendikten sonra her birinin ne sıklıkla meydana gelebileceği ve sonuçlarının ne kadar ağır olabileceği düşünülür. Bu analiz, önceliklerin belirlenmesini kolaylaştırır.
Tint Mimarlık olarak Ankara Çayyolu merkezli ofisimizde yürüttüğümüz villa projelerinde, daha tasarım aşamasındayken olası şantiye risklerini öngörürüz. Projelerimizi 3 boyutlu çizimlerle detaylandırırken, uygulama sırasında ortaya çıkabilecek zorlukları en aza indirmeyi hedefleriz. Bu proaktif yaklaşım, sahadaki güvenliğin temelini oluşturur.
Şantiyelerde Hayati Öneme Sahip Güvenlik Uygulamaları
Riskler belirlendikten sonra sıra, bu riskleri ortadan kaldıracak veya etkilerini en aza indirecek önlemleri almaya gelir. Şantiye sahalarında dikkat edilmesi gereken bazı kritik başlıklar.
Yüksekte çalışma güvenliği
İnşaat sektöründeki kazaların önemli bir kısmı yüksekten düşme sonucu gerçekleşir. Bu riski yönetmek için birkaç temel kural bulunur.
- Korkuluk sistemleri: Bütün boşlukların, kat kenarlarının ve iskelelerin etrafı standartlara uygun, sağlam korkuluklarla çevrilmelidir.
- Güvenlik ağları: Özellikle geniş boşlukların altına gerilen güvenlik ağları, olası bir düşüşte hayat kurtarır.
- Yaşam hatları ve ankraj noktaları: Çalışanların kendilerini bağlayacakları güvenli ankraj noktaları ve yatay/dikey yaşam hatları oluşturulmalıdır.
- Kişisel koruyucu donanımlar: Paraşüt tipi emniyet kemerleri, yüksekte çalışan herkesin üzerinde bulunmalıdır.
Kazı işlerinde dikkat edilmesi gerekenler
Görünüşte basit bir işlem gibi duran kazı çalışmaları, göçük gibi ölümcül riskler barındırır.
- İksa sistemleri: Belirli bir derinliği geçen kazı alanlarının yan duvarları, toprağın kaymasını önleyen iksa (destek) sistemleri ile güçlendirilmelidir. Zeminin cinsi, iksa tipini belirlemede yol gösterir.
- Güvenli yaklaşma mesafesi: Kazı alanının kenarına ağır malzeme veya iş makinesi yaklaştırılmamalıdır. Bu durum, toprağın direncini azaltarak göçüğe davetiye çıkarır.
- Yeraltı hatlarının tespiti: Kazıya başlamadan önce alanda elektrik kablosu, su borusu veya doğalgaz hattı olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır.
Elektrik tehlikelerine karşı önlemler
Şantiyelerdeki geçici elektrik tesisatları, ciddi bir tehlike kaynağıdır. Elektrikle ilgili tüm işlemler yalnızca yetkili elektrikçiler tarafından yapılmalıdır.
- Panoların durumu: Elektrik panoları daima kapalı ve kilitli tutulmalıdır. Üzerlerinde uyarı levhaları bulunmalıdır.
- Kablo yönetimi: Uzatma kabloları ve diğer enerji hatları, gelişigüzel bir şekilde ortada bırakılmamalıdır. Su birikintilerinden ve keskin kenarlardan uzak tutularak düzenli bir şekilde çekilmelidir.
- Topraklama: Kullanılan tüm elektrikli aletlerin ve sistemlerin topraklaması eksiksiz olmalıdır.
Kişisel koruyucu donanım (KKD) kültürü
Kişisel koruyucu donanımlar, tehlikelere karşı son savunma hattıdır. Baret, iş ayakkabısı, yansıtıcılı yelek, iş eldiveni ve koruyucu gözlük gibi temel donanımların eksiksiz ve doğru bir şekilde takılması bir alışkanlık haline getirilmelidir. Sahadaki herkes, ziyaretçiler dahil, bu kurala uymalıdır. KKD’ler, bir aksesuar değil, hayat kurtaran ekipmanlardır.
İskele ve kalıp sistemlerinin güvenliği
İskeleler, projenin adeta iskeletini oluşturan geçici yapılardır. Kurulumları ve sökümleri, mutlaka bu konuda eğitimli ve yetkin ekipler tarafından yapılmalıdır.
- Sağlam zemin: İskele ayakları daima sağlam ve düz bir zemine oturtulmalıdır. Gerekirse yükü dağıtacak plakalar konulmalıdır.
- Sabitleme: İskele, belirli aralıklarla çalıştığı yapının cephesine sabitlenmelidir. Bu, iskelenin rüzgar veya çalışma esnasında sallanmasını, devrilmesini engeller.
- Yürüme platformları: Çalışanların yürüdüğü platformlarda boşluk olmamalı, platformlar kaymaya karşı güvenli hale getirilmeli ve kapasitesinden fazla yüklenmemelidir.
Şantiye Düzeni ve Organizasyon
Dağınık bir şantiye, tehlikeli bir şantiyedir. Malzemelerin gelişigüzel bırakıldığı, geçiş yollarının kapalı olduğu bir ortamda takılıp düşme, malzeme devrilmesi gibi kazaların yaşanması kaçınılmazdır.
- Yolların açık tutulması: Acil durum araçlarının ve personelin rahatça hareket edebilmesi için ana yollar ve kaçış güzergahları daima açık bırakılmalıdır.
- Malzeme istifleme: Malzemeler, devrilmeyecek ve kaymayacak şekilde belirlenmiş alanlara düzenli bir biçimde istiflenmelidir.
- Atık yönetimi: İnşaat atıkları düzenli olarak toplanmalı ve belirlenmiş konteynerlerde biriktirilmelidir. Bu, hem çevre temizliği hem de iş güvenliği için gereklidir.
Eğitim ve Bilgilendirmenin Rolü
En iyi ekipmanlar ve en sağlam kurallar bile, onları nasıl uygulayacağını bilmeyen çalışanlar için bir anlam ifade etmez. İşe yeni başlayan her çalışana, şantiyenin genel riskleri ve uyması gereken kurallar hakkında kapsamlı bir oryantasyon eğitimi verilmelidir. Yapılacak işe özel tehlikeler (örneğin kaynak işleri, kapalı alanda çalışma) için de ayrıca bilgilendirmeler yapılmalıdır. Düzenli olarak tekrarlanan “iş başı konuşmaları” (toolbox talks), güvenlik bilincini taze tutmanın en etkili yollarından biridir.
Profesyonel Bir Yaklaşımın Getirileri
Bir projenin başından sonuna kadar tüm süreçlerin profesyonel bir bakış açısıyla yönetilmesi, iş güvenliği kültürünün yerleşmesinde kilit bir role sahiptir. Tint Mimarlık olarak bugüne dek geliştirdiğimiz 200’den fazla ödüllü projede edindiğimiz tecrübe, bize tasarımın sadece estetik kaygılardan ibaret olmadığını öğretti. Bir yapının insanlığa ve doğaya faydalı olması, sürdürülebilirliği ve en önemlisi, yapım sürecindeki insanların güvenliği, bizim için projenin ayrılmaz parçalarıdır.
Ankara merkezli olmamızın yanı sıra İzmir, Eskişehir ve Muğla gibi şehirlerde de hizmet vererek, bu bütüncül mimari anlayışını daha geniş bir coğrafyaya taşıyoruz. Projelerimizde sunduğumuz şeffaf maliyetlendirme ve icmal analizleri, işverenlerin projenin her aşamasını net bir şekilde görmesini sağlar. Bu şeffaflık, güvenlik önlemleri için ayrılan bütçenin de ne kadar yerinde bir yatırım olduğunu ortaya koyar. Güvenli bir şantiye, aynı zamanda verimli bir şantiyedir. Çünkü huzurlu ve güvende hisseden bir ekip, işine daha iyi odaklanır. Projenizin her detayında bu profesyonelliği ve güveni hissetmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Sağlam yapılar, ancak sağlam ve güvenli temeller üzerinde yükselir. Bu temel, her şeyden önce insan hayatına verilen değerdir.
Ayrıca okuyun: Prefabrik Ev Ruhsat Süreci