Çatı çeşitleri, soğuk çatılar ve sıcak çatılar olarak birbirinden ayrılsa da malzemeleri, eğimleri ve modelleri, her çatı sistemini özel kılıyor. Bu konu hakkında bilmeniz gereken tüm detayları, içeriğimizde sizler için anlattık.
Mimari yapıların üst kısmını kaplayan çatılar, mekanları dış etkenlerden korunma görevini üstlenir. Yağış yükünü taşıyabilecek nitelikte olmaları, binalar için eşsiz sistemlerden biri olmalarını sağlamıştır. Elbette her yapı, aynı çatı tipi ile korunmamalı, en uygun modeller arasından seçim yapılmalıdır.
İçeriğimizde çatı tipleri ve malzemeleri hakkında vereceğimiz bilgiler, kararsızlıklarınızı giderecek şekilde hazırlandı. Yapı elemanlarının konseptleri, eğimleri ve çeşitliliği hakkında bilmek isteyeceğiniz her detayı ele aldık.
Kaç Tip Çatı Çeşidi Vardır?
Çatı türleri farklı başlıklar altında kategorize edilebilir ve her birinde tanıtacağımız model seçenekleri vardır.
- Malzemelerine göre çatılar 3,
- Şekillerine göre çatılar 8,
- Eğimlerine göre çatılar 4,
- Taşıyıcılarına göre çatılar ise 12 farklı türe sahiptir.
İçeriğimizin devamında bu kategorilerin detaylarını bulabilirsiniz.
Çatı Çeşitlerini Etkileyen Faktörler
Çatı çeşitleri birbirinden ayrılırken esas alınan etkenler vardır. Bu ürünlerin çeşitleri genel olarak sıcak ve soğuk çatılar olmak üzere birbirinden ayrılır. Aynı zamanda malzemesi, eğimi gibi özelliklerine göre birbirlerinden ayrıldıklarına da değinmiştik.
Çeşitliliği etkileyen faktörler, temel olarak çatı sistemlerinin kurulacağı yapı ve çevresidir. Bölgenin iklim koşulları, çevre düzenlemeleri, apartman veya müstakil yapılar olması gibi kriterler bir arada değerlendirilir. Buna uygun olarak en doğru çatı modelinin tercih edilmesi önemlidir.
Malzemesine Göre Çatılar
Çatı çeşitleri sınıflandırmasında değineceğimiz ilk kategori, malzemelerine göre ayrılan yapılardır. Bu grupta; ahşap, metal ve kagir malzemeleri ele alacağız.
Ahşap Çatılar
Ahşap malzeme, sağlamlığı ve uzun ömürlü olmasıyla bilinen önemli materyallerden biridir. Bu malzemelerle tasarlanan çatılarda, kafes sistemi kullanılır. Diğer çatı çeşitlerine göre daha uygun maliyetlerle yapılabiliyor olması, popülerlik kazanmasını sağlamıştır. Günümüzde en yaygın kullanılan çatı çeşitlerinden biri olduğunu söyleyebiliriz.
Metal Çatılar
Doğa olaylarına karşı en dayanıklı çatı çeşitlerinden olan metal çatılar da sıklıkla tercih edilir. Güvenilir ve dayanıklı olmalarıyla bilinirler.
Kagir Çatılar
Bu çatı tipleri, yukarıda verdiğimiz örneklerden daha farklı şekilde tasarlanır. Bina yapımlarında kullanılan; tuğla, taş, betonarme elemanları harmanlanır ve yığma bir biçimde dizilir. Sistematik şekilde dizilen malzemelerle birlikte çatı tasarımları tamamlanır.
Eğimine Göre Çatılar
Binaların konumlarına göre çatı seçimi yapılırken dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan biri, eğimleridir. Aynı zamanda çatı eğimi, yapının işlevselliğini de etkileyen bir faktördür. Örneğin; düz (teras) çatılar olarak adlandırılan yapılar, binanın üstünün de rahatlıkla kullanılmasını sağlar.
Eğimlerine göre çatı çeşitleri şu şekilde birbirinden ayrılır:
- Düz (Teras) Çatılar
- Tek Yöne Eğimli (Sundurma) Çatılar
- İki Yöne Eğimli (Beşik) Çatılar
- Çok Yöne Eğimli (Kırma) Çatılar
Dolu ve kar yağışı görülen bölgelerde, iki yöne eğimli çatıların tercih edilmesi daha doğrudur. Çok eğimli çatılar ise dış mimariyi eşsiz kılan tasarımların ortaya çıkmasını sağlarken yapıların güvenli bir şekilde korunmasında önemli bir yere sahiptir.
Şekillerine Göre Çatılar
Çatı çeşitleri kategorileri arasında en çok örnek vereceğimiz başlık, şekillerine göre çatılardır. Her biri farklı kullanım alanlarına sahip olduğu gibi mimari dekorasyonlarda da dikkat edilen başlıca özellikler, çatı şekillerdir diyebiliriz.
- Asimetrik Çatı: Boyutu ve yönü farklı düzeylerde tasarlanan sağlam çatı türleridir.
- Testere Çatı: Adını testere dişine benzer görüntüsünden alan bu model, genellikle endüstriyel yapılarda tercih edilir.
- Mansard Çatı: Kırma çatı olarak da bilinen bu çatı türü, farklı eğimlerle oluşur. Bir kısmı daha eğimli, bir kısmı dik olan modellerdir.
- Kule Çatı: Çokgen biçiminde tasarlanan bu çatılar, genellikle kare ve silindir görünümlere sahiptir.
- Soğan Çatı: Dini yapılarda görmeye alışık olduğumuz soğan çatı, kulelerin üzerine inşa edilen üçgen biçimli tasarımlardır.
- Konik Çatı: Mimari yapının yuvarlak olduğu binalarda tercih edilir.
- Kubbe Çatı: Yarım küre şeklinde tasarlanan bu çatı modeline camilerde sıklıkla rastlarız.
- Tonoz Çatı: Günümüzün popüler çatı çeşitlerinden olan tonoz çatı, yarım daire şeklinde bir görünüme sahiptir.
Çatıların şekilleri, çevresel faktörlerden ziyade mimari yapıların özelliklerine göre seçilir.
Taşıyıcılarına Göre Çatılar
Çatı özellikleri sınıflandırmaları yaparken vermiş olduğumuz örneklerin büyük kısmı, kolaylıkla ayırt edilebilir etkenlerdi. Burada bahsedeceğimiz elemanlar ise genellikle dikkat çekmeyen ancak çatı sistemlerinin temel taşları diyebileceğimiz malzemelerdir. Bu elemanlar;
- Mertek,
- Aşık,
- Dikme,
- Yastık,
- Takoz,
- Bırakma kirişi,
- Saçak,
- Damlalık duvar,
- Mahya,
- Kalkan duvar olarak birbirinden ayrılır.
Çatı sistemleri kurulurken malzemeler, kuşaklama ve göğüsleme tekniklerine göre entegre edilir.
Kullanım Şekline Göre Çatılar
Çatı çeşitleri arasında son olarak anlatacağımız kategori, kullanım şekillerine göre özellikleridir. Burada iki farklı kullanımdan söz edilebilir.
- Üzerinde gezilmeye elverişli olan çatılar
- Üzerinde gezilmeye elverişli olmayan çatılar
Çatının üzeri teras veya otopark olarak inşa edildiğinde, işlevsel ve kullanışlı tasarımlar ortaya çıkar. Ancak bu sistem, diğer sisteme göre çok daha dayanıklı elemanlarla kurulmalıdır. Darbe yükleri alma riskine karşı genellikle metal malzeme tercih edilse de farklı malzemeler kullanılarak tasarlanan çatı sistemleri de vardır.
Üzerinde gezilmeye elverişli olmayan çatılar, güneş kolektörleri ve anten gibi ekipmanların yerleştirilmesi için uygun özelliklere sahiptir. Bakım ve onarım amacıyla üzerine çıkılsa da sıklıkla kullanılması, yapı malzemelerinin yıpranmasına ve çatı sisteminin görevini yerine getirmemesine neden olur.
Hangi Çatı Türleri Tercih Edilmeli?
Çatı özellikleri hakkında bilmeniz gereken özelliklerin hemen hepsini anlattık. Görüldüğü üzere sadece tasarımsal çalışmalar değil, yapımda kullanılan elemanlar dahi çatı sistemlerinin özelliklerini doğrudan etkileyen faktörler arasında yer alır. Seçim aşamasında bu özellikleri göz önünde bulundurmanız, mimari yapılar için en dayanıklı sistemin kurulmasını sağlayacaktır.